Na temat sekcji zwłok po śmierci pacjenta w szpitalu funkcjonuje wiele mitów. Rodzina jest przekonana, że ma prawo się zgodzić lub nie na sekcję. Lekarze też często uważają, że rozstrzyga decyzja rodziny. Tymczasem to, jakie są rodzaje sekcji zwłok i kiedy sekcja musi być wykonana, wynika z przepisów prawa. W pozostałych przypadkach wykonanie sekcji zwłok nie jest obligatoryjne, a decyzję o badaniu pośmiertnym może podjąć m.in. lekarz. Sekcji zwłok powinni też zażądać członkowie rodziny, gdy podejrzewają błąd medyczny. W takich przypadkach jednak ma szczególne znaczenie, kto (który lekarz patomorfolog) i w jakiej placówce będzie wykonywał badanie pośmiertne.
Wykonanie sekcji zwłok pacjenta jest konieczne – obligatoryjne – w przypadkach:
- podejrzenia choroby zakaźnej (w sytuacjach określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi)
- podejrzenia przestępczego spowodowania śmierci
- w których przyczyny zgonu nie można jednoznacznie ustalić.
Wykonanie sekcji zwłok pacjenta jest możliwe – czyli nie obligatoryjne – w pozostałych przypadkach, szczególnie gdy zgon pacjenta nastąpił przed upływem 12 godzin od przyjęcia do szpitala.
Trzy rodzaje sekcji zwłok
Są trzy rodzaje sekcji zwłok:
- sekcja anatomopatologiczna (nazywana też naukową albo naukowo – lekarską) – która zmierza do ustalenia przyczyn i okoliczności zgonu pacjenta zmarłego w szpitalu; sekcja anatomopatologiczna może też mieć cel naukowy lub dydaktyczny
- sekcja sądowo – lekarska – wykonywana, gdy zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci
- sekcja sanitarno – administracyjną – jeżeli istnieje pewność lub przypuszczenie, że przyczyną zgonu jest zakażenie lub choroba zakaźna, co może się wiązać z zagrożeniem dla zdrowia publicznego.
Sekcja zwłok anatomopatologiczna
Często jest popularnie określana jako „sekcja szpitalna”, bo poddaje się jej głównie zwłoki pacjentów zmarłych w szpitalach i innych podmiotach leczniczych. Jej celem jest:
- ustalenie przyczyny zgonu pacjenta albo
- potwierdzenie postawionego już klinicznie rozpoznania lub
- skonfrontowanie ustaleń z sekcji ze znanymi już wcześniej danymi klinicznymi.
Taka sekcja jest obowiązkowa wówczas, gdy „gdy przyczyny zgonu nie można ustalić w sposób jednoznaczny” bez jej wykonania.
Co wymaga podkreślenia, na zdanie rodziny zmarłego pacjenta pozostaje bez wpływu na konieczność przeprowadzenia takiej sekcji, czyli rodzina nie może od tego „zwolnić” szpitala, ani tym bardziej nie może się sprzeciwić ani w innej formie zabronić jej wykonania.
Żaden przepis prawa nie nakłada na podmiot uprawniony do podjęcia decyzji o wykonaniu sekcji obowiązku uzyskania zgody rodziny – ani zgody na wykonanie sekcji, ani tym bardziej zgody na zwolnienie z niej.
Tam, gdzie ustawa dopuszcza wykonanie sekcji „nieobowiązkowej”, należy honorować ewentualny sprzeciw przedstawiciela ustawowego zmarłego pacjenta lub sprzeciw zmarłego, wyrażony za życia i dołączony do dokumentacji medycznej.
Sekcja zwłok sądowo – lekarska
Sekcję zwłok sądowo – lekarską wykonuje się głównie w sytuacjach, w których zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci (art. 209 Kodeksu postępowania karnego). Głównym celem sekcji sądowo – lekarskiej jest określenie przyczyny i okoliczności śmierci. Chodzi przede wszystkim o ustalenie czy śmierć danej osoby jest lub może być wynikiem przestępstwa.
W razie uzasadnionego podejrzenia, że do śmierci pacjenta doszło w wyniku działania przestępnego, lekarz powinien zawiadomić o tym Prokuratora lub Policję.
Ostatecznie decyzję o ewentualnym przeprowadzeniu sekcji zwłok podejmuje
w takim wypadku Prokurator albo Sąd. Przedstawiciele ustawowi ani członkowie rodziny zmarłego nie mogą się sprzeciwić przeprowadzeniu badania pośmiertnego, nie ma także obowiązku uzyskania ich zgody.
Sekcja zwłok administracyjna
Sekcję administracyjną przeprowadza się w sytuacjach, w których podejrzewa się, że przyczyną zgonu pacjenta jest lub mogła być choroba zakaźna. Wówczas państwowy powiatowy inspektor sanitarny może w drodze decyzji nakazać wykonanie sekcji zwłok osoby zmarłej. Może także zakazać sekcji, jeśli mogłaby ona prowadzić do zakażenia osób lub skażenia środowiska. Celem decyzji podejmowanych przez inspektora sanitarnego jest zapobieżenie szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych.
Inne rodzaje sekcji zwłok – sekcja „prywatna”
Sekcja zwłok może być także wykonana na zlecenie rodziny zmarłego. Na rynku funkcjonują podmioty oferujące tego rodzaju usługi.
Sekcja zwłok a błąd medyczny
Czy wykonanie sekcji zwłok zmarłego pacjenta ma znaczenie w przypadku, gdy jego bliscy podejrzewają błąd medyczny i zamierzają dochodzić zadośćuczynienia z tego tytułu? Tak. Więcej na ten temat można przeczytać m.in.tutaj:
- „Sekcja zwłok dziecka – zgon okołoporodowy”
- „Biegły medyk sądowy -wywiad rzeka. wszystko co chcesz wiedzieć o sekcji”